آنچه از آلفاي كرونباخ لازم است بدانيم
آنچه از آلفاي كرونباخ لازم است بدانيم
مقدمه
پايايي يكي از مهمترين ويژگيها براي ابزارهاي سنجشي است كه جهت اندازهگيري متغيرها يا سازههاي پنهان طراحي شدهاند. بدون داشتن يك ابزار پايا نميتوان به نتايج پژوهش اعتماد كافي داشت و در صورت تكرار پژوهش، نتايج ميتواند داراي تفاوت معنيدار با مرحله اول باشد. هر چند پايايي شرط كافي براي اعتماد و اطمينان به نتايج به بار آمده از يك ابزار سنجش نيست اما شرط ضروري و لازم است.شيوههاي مختلفي براي سنجش پايايي وجود دارد كه عبارتند از: آزمونـآزمون مجدد، استفاده از فرمهاي موازي، دو نيمه كردن ابزار سنجش و هماهنگي دروني بين آيتمهاي ابزار سنجش.[1] براي سنجش هماهنگي دروني بين آيتمهاي مختلف يك ابزار نيز از تكنيكهاي مختلفي ميتوان استفاده كرد كه استفاده از ضريب آلفاي كرنباخ يكي از آنهاست. ضريب آلفاي كرنباخ در علوم مختلف بويژه علوم انساني و پزشكي براي سنجش پايايي ابزارهاي مختلف سنجش نگرش و يا آزمونهاي آموزشي و سنجش دانش داراي كاربرد فراوان است. در هر حال با توجه به اينكه سنجش نگرشها بخش مهمي از مطالعات اجتماعي و بويژه پيمايشها را به خود اختصاص داده است، اين مقاله با توجه به اين نوع از كاربرد ضريب آلفاي كرنباخ نگاشته شده است. بررسي برخي از مهمترين ابزارهاي سنجش نگرش نشان ميدهد كه اين ضريب به منظور ساخت ابزار قابل اعتماد مورد استفاده بسياري از پژوهشگران در حوزه مطالعات اجتماعي بوده است.[2] پس از طرح ضريب آلفاي كرنباخ به طور متوسط سالانه 131 بار در مقالههاي علمي به نوشته لي جي. كرنباخ در اين باره استناد شده است (Cronbach, 2004: 2).
لي جي. كرنباخ (Cronbach, 1951) كه مهمترين زمينه پژوهشي وي نظريه اندازهگيري يا سنجش[3] مي باشد، در سال 1951 در مقالهاي با عنوان «ضريب آلفا و ساختار دروني آزمونها» اين ضريب را به جامعه علمي معرفي كرد. «ضريب آلفا بر پايه هماهنگي دروني آيتمها[4] با يكديگر طرح شده است» (Cronbach, 1951: 301) . ضريب آلفاي كرنباخ به عنوان يكي از ضرايب پايايي يا قابليت اعتماد شناخته ميشود. اين ضريب از عموميترين ضرايبي است كه توسط پژوهشگران علوم اجتماعي براي سنجش پايايي ابزارهاي مختلف جمع آوري دادهها مورد استفاده قرار ميگيرد. مهمترين علت عموميت استفاده از آن، به احتمال زياد ناشي از سادهتر بودن استفاده از اين ضريب در عمل است. با اين وجود مباحث طرح شده در كتابهاي روش شناسي علوم اجتماعي، اغلب به اختصار از كنار آن گذشتهاند و شايد به همين دليلـ يا دلايل ديگرـ برخي ادراكات نادرست از اين ضريب در بين دانشجويان علوم اجتماعي وجود دارد. در اين مقاله سعي شده است تا با ارايه مثالهايي از متغيرهاي جامعه شناختي و همچنين تأمل بيشتر در ويژگيهاي ضريب آلفاي كرنباخ، امكان استفاده صحيح تر از آن فراهم شود.
ويژگيهاي ضريب آلفاي كرنباخ
هر چند ضريب آلفا از طريق فرمولهاي مختلفي قابل محاسبه است اما عموميترين فرمول مورد استفاده كه اولين بار توسط كرنباخ ارايه شد، به شرح زير است: فرمول (1)[5]
(Cronbach, 1951: 321; Cronbach, 2004: 9)
كه در آنk نماد تعداد آيتمها (گويه ، سؤال، معرف و…) ، نماد مجموع واريانس هر يك از آيتم هاي سازنده ابزار سنجش و نماد واريانس مجموع نمرات آيتمهاي سازنده ابزار است. جمع ماتريس كوواريانس است.[6] اين ماتريس براي داده هاي صفحه بعد به شرح زير است:
جدول 1: ماتريس كوواريانس، جمع و كاربرد آن در محاسبه ضريب آلفاي كرنباخ
گويه چهارم |
گويه سوم |
گويه دوم |
گويه اول |
|
228/1 |
379/1 |
434/1 |
697/1 |
گويه اول |
234/1 |
345/1 |
752/1 |
434/1 |
گويه دوم |
098/1 |
661/1 |
345/1 |
379/1 |
گويه سوم |
344/1 |
098/1 |
234/1 |
228/1 |
گويهچهارم |
890/21S = |
ويژگيهاي مختلف ضريب آلفاي كرنباخ به لحاظ روش شناختي و همچنين به لحاظ تكنيكي شامل موارد زير است:
1ـ ضريب آلفاي كرنباخ بر پايه هماهنگي دروني گويهها با يكديگر قرار دارد.
2ـ ضريب آلفاي كرنباخ تابع دو متغير «تعداد آيتمهاي ابزار» و «متوسط ضريب همبستگي بين آيتم ها»[7] است.
3ـ يك ضريب آلفا به تنهايي براي آزمونهايي كه هر خوشه از گويهها در حول و حوش وجه ويژهاي از پديده مورد سنجش قرار دارند مناسب نيست (Cronbach, 2004: 20). ضريب آلفاي كرنباخ مناسب براي سنجش پايايي ابزارهاي تك بعدي[8] است (SPSS Inc, 1996: 6).
4ـ مقدار ضريب آلفاي كرنباخ برابر با ميانگين كليه ضرايب پايايي ممكن از طريق دو نيمه كردن است(Wuensch, 2004: 4) .
5ـ ضريب آلفاي كرنباخ به عنوان يكي از ضرايب محافظه كار شناخته ميشود به نحوي كه ضريب پايايي محاسبه شده از ساير شيوهها (نظير دونيمه كردن) مقاديري بيشتر از آلفا را نشان ميدهد.
6ـ در عمل، مقدار ضريب آلفاي كرنباخ از حداقل ¥- تا حداكثر 1+ تغيير مي كند (Nichols, 1999 : 1-8).
7ـ فرمول كرنباخ داراي كاربرد گسترده است و ميتوان از آن در سنجش پايايي آزمونهاي شناختي دوگزينه اي تا مقياسهاي سنجش نگرش چندگزينهاي بهره برد (Shavelson, 2003: 381).
يك مثال[9]
ابزاري براي سنجش متغير «نگرش به دوستي دختر و پسر قبل از ازدواج» تهيه شده است. اين ابزار شامل چهار آيتم به شرح جدول 2 است. به منظور سنجش پايايي ابزار بر اساس روش هماهنگي دروني گويهها و محاسبه ضريب آلفا، گويهها در اختيار30 نمونه تصادفي از جامعه آماري مورد مطالعه گذاشته ميشود. امتياز هر فرد انتخاب شده به عنوان نمونه براي هر يك از گويهها و همچنين جمع امتياز هر فرد پاسخگو در جدول 3 گزارش شده است.
جدول 2: گويههاي سنجش نگرش به دوستي دختر و پسر قبل از ازدواج
و نحوه امتيازدهي به پاسخها
نوع گويه |
گويــه |
گزينهها و امتياز مربوط به آن |
||||
كاملا موافق |
موافق |
بينابين |
مخالف |
كاملا مخالف |
||
مثبت |
قبل از ازدواج، داشتن رابطه با جنس مخالف براي هر فردي ضروري و لازم است. |
2+ |
1+ |
0 |
1- |
2- |
مثبت |
در داشتن رابطه منافع و تجارب زيادي هست كه به خاطر آسيبهاي احتمالي نبايد آن را محدود كرد. |
2+ |
1+ |
0 |
1- |
2- |
منفي |
رابطه دوستانه قبل از ازدواج، از عوامل اصلي سست شدن پايه هاي خانواده در حال حاضر است. |
2- |
1- |
0 |
1+ |
2+ |
منفي |
هيچ ضرورتي براي رابطه دوستي دختر و پسر قبل از ازدواج وجود ندارد. |
2- |
1- |
0 |
1+ |
2+ |
جدول 3: امتياز پاسخگويان به هر يك از گويه هاي طرح شده و مجموع
امتياز از چهار گويه
جمع امتياز |
گويه 4 |
گويه 3 |
گويه 2 |
گويه 1 |
رديف |
جمع امتياز |
گويه 4 |
گويه 3 |
گويه 2 |
گويه 1 |
رديف |
7+ |
1+ |
2+ |
2+ |
2+ |
16 |
5+ |
1+ |
2+ |
1+ |
1+ |
1 |
6- |
1- |
2- |
2- |
1- |
17 |
5+ |
1+ |
1+ |
1+ |
2+ |
2 |
4+ |
1+ |
0 |
2+ |
1+ |
18 |
4+ |
0 |
1+ |
1+ |
2+ |
3 |
8- |
2- |
2- |
2- |
2- |
19 |
2+ |
0 |
1+ |
0 |
1+ |
4 |
5+ |
1+ |
1+ |
2+ |
1+ |
20 |
4- |
0 |
1- |
2- |
1- |
5 |
4+ |
0 |
2+ |
1+ |
1+ |
21 |
4- |
1- |
1- |
1- |
1- |
6 |
4- |
2- |
0 |
1- |
1- |
22 |
6- |
2- |
1- |
1- |
2- |
7 |
4- |
1- |
1- |
1- |
1- |
23 |
3- |
1- |
1- |
1- |
0 |
8 |
3+ |
1+ |
0 |
1+ |
1+ |
24 |
4- |
1- |
2- |
0 |
1- |
9 |
2+ |
1+ |
1+ |
0 |
0 |
25 |
5+ |
1+ |
1+ |
2+ |
1+ |
10 |
5+ |
1+ |
1+ |
1+ |
2+ |
26 |
4+ |
1+ |
1+ |
1+ |
1+ |
11 |
4- |
2- |
1- |
1- |
0 |
27 |
6+ |
1+ |
2+ |
1+ |
2+ |
12 |
2- |
0 |
1- |
0 |
1- |
28 |
5- |
1- |
1- |
2- |
1- |
13 |
3+ |
0 |
1+ |
1+ |
1+ |
29 |
2+ |
1+ |
0 |
0 |
1+ |
14 |
8+ |
2+ |
2+ |
2+ |
2+ |
30 |
4+ |
1+ |
0 |
1+ |
2+ |
15 |
واريانس محاسبه شده براي هر يك از گويهها و مجموع امتياز چهار گويه به شرح جدول شماره 4 است.
جدول 4: واريانس محاسبه شده براي هر يك از گويه ها و مجموع نمرات
واريانس |
مقدار |
گويه اول |
697/1 |
گويه دوم |
752/1 |
گويه سوم |
661/1 |
گويه چهارم |
344/1 |
جمع گويه اول تا چهارم |
454/6 |
مجموع نمره |
890/21 |
بر اساس واريانسهاي محاسبه شده ضريب آلفاي كرنباخ برابر با 94/0 محاسبه شد. در اغلب منابع در رابطه با مقدار مطلوب براي ضريب آلفا، به نوشته نونالي استناد شده است (Nunally, 1978). بر اساس استدلال وي، براي پايا قلمداد كردن يك ابزار، حداقل مقدار 7/0 براي ضريب آلفا لازم است، لذا ميتوان ابزار طرح شده را بر اساس شيوه هماهنگي دروني گويه ها، پايا قلمداد كرد.[10] در هر حال بايد توجه داشت كه صرف ملاك كمي را نميتوان دليل كافي براي پايايي ابزار تلقي كرد و تحليل كيفي گويهها بر اساس گفتگوهاي تخصصي در رابطه با سازه مورد نظر از اهميت بالايي برخوردار است. در اينجا فرض بر اين است كه چنين توجه و دقتي توسط پژوهشگر يا گروه پژوهشي صورت گرفته است.
محاسبه ضريب آلفاي 94/0 حاكي از وجود واريانس مشترك (كوواريانس) بالا و در جهت مثبت بين واريانسهاي چهار گويه طرح شده است. وجود واريانس مشترك بالا باعث مي شود واريانس مجموع نمرات بسيار بيشتر از جمع واريانس تك تك گويهها شود و در نهايت ضريب به مقدار يك نزديك شود. ميتوان چهار حالت اصلي زير را در باره واريانس گويه هاي مختلف در اشكال زير ترسيم نمود :
كوواريانس اندك ـ مثبت[11] ـ و ضريب آلفاي نزديك به صفر (ابزار غيرپايا) |
كوواريانس بالا ـ مثبت ـ و ضريب آلفاي نزديك به يك (ابزار پايا) |
كوواريانس كامل ـ مثبت ـ و ضريب آلفاي استاندارد يك (ابزار پايا) |
فقدان كوواريانس و ضريب آلفاي برابر صفر (ابزار غيرپايا) |
شكل 1: برخي حالات اصلينسبت واريانس مجموع نمرات بهجمع واريانس تكتكآيتمها
آلفاي كرنباخ تابع همبستگي بين آيتمها و تعداد آنها
همانطور كه گفته شد ضريب آلفاي كرنباخ، شاخصي از هماهنگي دروني در بين آيتمها قلمداد ميشود. بر اين اساس انتظار داريم كه هر چه همبستگي بين آيتمها بيشتر شود، مقدار ضريب آلفا افزايش يابد. در اين رابطه ميتوان اين موضوع را ذكر كرد كه ضريب آلفاي كرنباخ تابع «متوسط ضرايب همبستگي بين آيتم ها» ست.
همچنين اين ضريب تابع تعداد آيتمهاست. افزايش تعداد آيتمها، اغلب[12] بر مقدار ضريب خواهد افزود. تعداد كم آيتمها (مثلا دو آيتم) باعث ميگردد كه تغييرات كم در نوع پاسخها به شدت بر ضريب همبستگي بين آيتمها اثر گذارد، لذا ثبات آن كمتر است. در برابر با تعداد زيادتر آيتم براي سنجش يك متغير (مثلا ده آيتم)، تغيير اندك در نوع پاسخها اثر قابل توجهي بر مقدار ضرايب همبستگي نخواهد گذاشت، لذا ابزار پاياتر قلمداد خواهد شد[13].
بر اساس آنچه ذكر شد ضريب آلفاي كرنباخ تابع دو عامل «متوسط ضرايب همبستگي بين آيتمها» و «تعداد آيتمها»ست. در اين رابطه ميتوان فرمول زير را ارايه كرد:
فرمول (2)
(SPSS Inc, 1996: 1)
كه در آن k نماد تعداد آيتمها و r نماد متوسط ضرايب همبستگي بين آيتمهاست. در رابطه با مثال ارايه شده ماتريس همبستگي و متوسط آن به شرح زير است:
جدول 5: ماتريس همبستگي بين چهار گويه سنجش «نگرش به رابطه دوستي
دختر و پسر قبل از ازدواج»
گويهچهارم |
گويه سوم |
گويه دوم |
گويه اول |
|
|
|
|
1 |
گويه اول |
|
|
1 |
8321/0 |
گويه دوم |
|
1 |
7884/0 |
8217/0 |
گويه سوم |
1 |
7348/0 |
8046/0 |
8131/0 |
گويهچهارم |
متوسط ضرايب هبستگي بين گويهها = 7991/0 |
بر اساس فرمول ارايه شده مقدار ضريب آلفا برابر با 94/0 محاسبه مي شود.
تك بعدي بودن ابزار سنجش
اگر متغير مورد سنجش يك سازه تك بعدي است، انتظار ميرود كه همبستگي بالايي بين آيتمها وجود داشته باشد، لذا مقدار ضريب آلفا بالا خواهد بود. اما چنانچه متغير مورد مطالعه يك سازه چند بعدي است نميتوان انتظار داشت كه بين آيتمهاي متعلق به ابعاد مختلف همبستگي بالايي وجود داشته باشد و در اين حالت مقدار ضريب آلفا، از مقدار 1+ فاصله خواهد گرفت و احتمالا به پايينتر از مقدار 7/0 كاهش خواهد يافت. فرض كنيد كه مايل هستيم متغيري به نام «دين داري» را اندازهگيري كنيم. ابتدا چهار آيتم به شرح زير در نظر گرفته ايم:
جدول 6: گويههاي طرح شده براي سنجش دين داري و نحوه امتياز دهي به پاسخ ها
نوع گويه |
گويـــه |
گزينهها و امتياز مربوط به آن |
||||
كاملا موافق |
موافق |
بينابين |
مخالف |
كاملا مخالف |
||
مثبت |
به وجود خداوند يكتا باور دارم. |
5 |
4 |
3 |
2 |
1 |
منفي |
باورندارمكه فرشتگان وجود داشتهباشند. |
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
مثبت |
نمازم را مرتب مي خوانم. |
5 |
4 |
3 |
2 |
1 |
منفي |
در گرفتن روزه چندان مصمم نيستم. |
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
60 نفر پاسخگو كه به طور تصادفي از جامعه آماري تعريف شده انتخاب شده اند، به چهار گويه فوق پاسخ داده اند. ماتريس همبستگي، واريانس هر يك از گويهها و واريانس مجموع نمرات به شرح جداول 6 و 7 است:
جدول 7: واريانس محاسبه شده براي هر يك از گويهها و مجموع نمرات
واريانس |
مقدار |
گويه اول |
823/0 |
گويه دوم |
575/0 |
گويه سوم |
800/0 |
گويه چهارم |
993/0 |
جمع گويه اول تا چهارم |
191/3 |
مجموع نمره |
326/6 |
جدول 8: امتياز پاسخگويان به هر يك از گويه هاي طرح شده و مجموع
امتياز از چهار گويه
جمع امتياز |
گويه 4 |
گويه 3 |
گويه 2 |
گويه 1 |
رديف |
جمع امتياز |
گويه 4 |
گويه 3 |
گويه 2 |
گويه 1 |
رديف |
13 |
2 |
2 |
5 |
4 |
16 |
13 |
1 |
2 |
5 |
5 |
1 |
13 |
3 |
3 |
4 |
3 |
17 |
10 |
1 |
2 |
4 |
3 |
2 |
16 |
4 |
3 |
5 |
4 |
18 |
10 |
1 |
2 |
4 |
3 |
3 |
16 |
4 |
3 |
5 |
4 |
19 |
14 |
2 |
3 |
5 |
4 |
4 |
14 |
3 |
4 |
3 |
4 |
20 |
12 |
2 |
3 |
4 |
3 |
5 |
11 |
1 |
2 |
3 |
5 |
21 |
13 |
3 |
3 |
4 |
3 |
6 |
19 |
4 |
5 |
5 |
5 |
22 |
10 |
1 |
2 |
4 |
3 |
7 |
17 |
3 |
4 |
5 |
5 |
23 |
13 |
2 |
2 |
5 |
4 |
8 |
11 |
1 |
2 |
4 |
4 |
24 |
15 |
3 |
3 |
5 |
4 |
9 |
13 |
2 |
3 |
4 |
4 |
25 |
13 |
3 |
3 |
4 |
3 |
10 |
13 |
2 |
3 |
4 |
4 |
26 |
14 |
2 |
3 |
5 |
4 |
11 |
13 |
1 |
2 |
5 |
5 |
27 |
15 |
3 |
4 |
5 |
3 |
12 |
13 |
3 |
1 |
5 |
4 |
28 |
8 |
1 |
2 |
3 |
2 |
13 |
14 |
3 |
1 |
5 |
5 |
29 |
9 |
2 |
2 |
3 |
2 |
14 |
13 |
2 |
2 |
5 |
4 |
30 |
8 |
1 |
2 |
3 |
2 |
15 |
ضريب آلفاي كرنباخ با در نظر گرفتن چهار گويه براي سنجش متغير دين داري برابر با 661/0 محاسبه شده است. با توجه به محتواي هر يك از گويهها، چنين به نظر ميرسد كه اين چهار گويه، شايد در دو گروه دوتايي قابل طبقهبندي هستند. به نحوي كه ميتوان گفت دو گويه اول متغير «باورهاي ديني» و دو گويه دوم «انجام مناسك ديني» را اندازهگيري ميكنند. با استفاده از تحليل عاملي ميتوان اين موضوع را به آزمون گذاشت. نتيجه تحليل عاملي نشان ميدهد كه ميتوان دو گويه اول را به عنوان يك عامل يا بعد و دو گويه ديگر را نيز به عنوان عامل يا بعد دوم در نظر گرفت.
جدول 9: نتيجه تحليل عاملي براي تأييد ابعاد دوگانه نهفته در چهار گويه طرح شده
Factor Analysis
بر اساس نتايج به دست آمده، اين راه حل در برابر محقق قرار ميگيرد كه ضريب آلفاي كرنباخ را براي هر يك از ابعاد دوگانه فوق بنحو جداگانه محاسبه نمايد (بحث تك بعدي بودن ضريب آلفاي كرنباخ). واريانس مجموع نمرات گويههاي اول و دوم و همچنين واريانس مجموع نمرات گويه سوم و چهارم در جدول زير گزارش شده است:
جدول 10:واريانس محاسبه شده براي هر يك از گويهها و مجموع نمرات
واريانس |
مقدار |
مجموع گويه اول و دوم |
202/2 |
مجموع گويه سوم و چهارم |
786/2 |
بر اين اساس محاسبه ضريب آلفا براي هر يك از ابعاد دو گانه تعريف شده برابر 73/0 و 71/0 محاسبه مي شود كه نتيجه قابل قبولتري نسبت به وضعيت قبلي است. در واقع، در حالت قبل (تك بعدي در نظر گرفتن يك ابزار دو بعدي) محاسبه ضريب پايايي، با زيربرآورد همراه بود
1ـ بر اساس نظر كرلينجر (1986) در حاليكه آزمون ـ آزمون مجدد بيشتر ويژگي ثبات (Stability) را اندازه ميگيرد استفاده از فرمهاي موازي، دونيمه كردن و هماهنگي دروني گويه هاي به ويژگي دقت (Accuracy) سنجش مرتبط است.
2ـ در اين رابطه رجوع شود به : ميلر، دلبرت. (1380). راهنماي سنجش و تحقيقات اجتماعي (ترجمه هوشنگ نايبي). تهران، نشر ني. تاريخ انتشار به زبان اصلي 1991.
3. Measurement Theory
4. Inter-Item Consistency
1ـ فرمول مربوط به محاسبه ضريب آلفاي كرنباخ غيراستاندارد است.
2ـ اخذ اين ماتريس در بسته نرم افزاري SPSS/Windows از طريق Scale-Statistics-Inter-Iitem Covariances امكان پذير است.
1. Inter-Item Correlation
2. Unidimensional Instruments
3ـ مثال ارايه شده از پژوهش انجام شده با عنوان «تحليلي بر روابط دوستانه دانشجويان دختر و پسر در دانشگاه صنعتي اصفهان» كه در سال 1383 توسط نگارنده اجرا شده، اخذ گرديده است.
1ـ در صورت خواست محقق براي كند و كاو بيشتر در دادههاي گردآوري شده ميتوان به آزمون اين فرضيه صفر كه «متغيرهاي مورد مطالعه از جامعه آماري يكساني اخذ شده اند» يا اينكه «ميانگين گويههاي مورد مطالعه با يكديگر برابرند» دست زد. در اين رابطه ميتوان از آزمونهاي Friedmann Chi-Square ، Cochran Chi-Square يا F با توجه سطح سنجش متغيرهاي مورد مطالعه و نوع توزيع آنها بهره برد.كليه آزمونهاي ذكرشده دربسته نرم افزاري SPSS/Windows در دسترس است.
1ـ در قسمت پاياني مقاله درباره حالتي كه كوواريانس منفي بين واريانس آيتمهاي مختلف برقرار است، ارايه شده است.
1ـ قيد اغلب مربوط به شرط طرح مناسب گويههايي است كه به لحاظ نظري با ساير گويهها مرتبط باشند.
2ـ اين وضعيت در رابطه با تعداد افراد مورد مطالعه براي سنجش پايايي ابزار نيز صادق است. هر چند در فرمول ارايه شده ضريب آلفا تابع تعداد نمونه مورد مطالعه نيست اما كمي تعداد نمونه مورد مطالعه (بعنوان مثال 10 نفر) باعث مي شود كه پاسخگويي با دقت كم تنها يك يا دو پاسخگو بر مقدار واقعي ضريب اثر نامطلوب گذارد. افزايش تعداد نمونه با صلاحيت براي پاسخگويي به سؤالات منجر به برآورد دقيقتر و واقعيتري از ضريب آلفا ميشود.
نقل از مجلة پژوهشي دانشگاه اصفهان (علوم انساني) ، جلد نوزدهم ـ شماره 2 ـ سال ،،84
صص 174 ـ 155
آخرین بروزرسانی (جمعه ، 26 بهمن 1397 ، 17:13)
- تغییر نحوه جذب نخبگان در هیات علمی دانشگاهها بررسی می شود (1401/4/5)
- راهاندازی رشته جرمیابی دیجیتال در دانشگاه تربیت مدرس (1401/4/4)
- توضیح دبیر هیات عالی جذب درباره مصوبه امتیاز تاهل در جذب اساتید (1401/3/29)
- نتایج اولیه کنکور کارشناسی ارشد ۱۴۰۱ اعلام شد (1401/3/29)
- نتایج اولیه آزمون ارشد این هفته اعلام میشود (1401/3/28)
- شرط سنی برای جذب در هیات علمی ۴۵ سال شد (1401/3/25)
- بخشنامه کاهش مدت اقامت تحصیل دانشجویان در کشورهای خارجی لغو شد (1401/3/25)
- تسهیلات خرید مسکن اعضای هیات علمی وزارت علوم افزایش یافت (1401/3/23)
- امتیاز تأهل و داشتن فرزند در جذب اعضای هیات علمی تصویب شد (1401/3/22)
- دلیل تعویق در ثبت نام فراخوان جذب اعضای هیات علمی (1401/3/20)
- برترین دانشگاههای جهان در رشتههای فیزیک و نجوم مشخص شدند (1401/3/16)
- معرفی ۱۰ دانشگاه برتر جهان در رشته مهندسی عمران (1401/3/16)
- جزئیات پذیرش دکتری دانشگاه امیرکبیر اعلام شد (1401/3/6)
- بررسی آسیب شناسی نظام ارتقای اعضای هیات علمی دانشگاهها (1401/3/4)
- برنامه زمانی مصاحبه کنکور دکتری ۱۴۰۱ منتشر شد (1401/3/1)
- حقوق هیات علمی دانشگاه آزاد با دولتی برابر شد (1401/2/31)
- نتایج مرحله دوم پذیرفتهشدگان دکتری اعلام شد (1401/2/29)
- نتایج اولیه دعوت به مصاحبه دکتری دانشگاه آزاد اعلام شد (1401/2/29)
- موافقت بانک مرکزی با وام ۶۰۰ میلیون تومانی تسهیلات خرید یا ساخت مسکن اعضای هیأت علمی (1401/2/27)
- وزارت علوم آیین نامه ارتقای اساتید را بازنگری می کند (1401/2/26)
- شیوه نامه جدید جذب هیات علمی به دانشگاهها ابلاغ شد (1401/2/22)
- آییننامه تشویقی هیات علمی به ۳۲ پایه افزایش یافت (1401/2/20)
- ثبت نام در فراخوان جذب هیات علمی به تعویق افتاد (1401/2/18)
- برترین دانشگاههای دنیا در رشته حسابداری کدامند؟ (1401/2/16)
- ۱۰ دانشگاه برتر جهان در رشته حقوق معرفی شدند (1401/2/15)
- برترین دانشگاههای دنیا در رشته پرستاری (1401/2/15)
- پذیرش بدون آزمون دکتری دانشگاه خواجهنصیر تمدید شد (1401/2/11)
- برترین دانشگاههای جهان در رشته معماری (1401/2/7)
- برترین دانشگاههای جهان در رشته مهندسی مکانیک (1401/2/7)
- جزئیات نحوه برگزاری آزمون جامع دانشگاه آزاد اعلام شد (1401/2/5)
- جزئیات ثبت نام دکتری بدون آزمون دانشگاه شهید بهشتی (1401/2/3)
- آغاز ثبتنام پذیرش دکتری بدون آزمون دانشگاه تهران (1401/2/2)
- شرایط پذیرش بدون آزمون دکتری دانشگاه الزهرا اعلام شد (1401/2/2)
- مهلت ثبت نام پذیرش دکتری بدون آزمون دانشگاه شریف تمدید شد (1401/2/2)
- مهلت پذیرش بدون آزمون دکتری تربیت مدرس تمدید شد (1401/2/2)
- آغاز ثبتنام متقاضیان جذب هیات علمی دانشگاهها از ۱۸ اردیبهشت (1401/1/29)
- نتایج اولیه کنکور دکتری۱۴۰۱ منتشر شد (1401/1/23)
- جزئیات اعطای گرنت فناوری به اعضای هیات علمی (1401/1/23)
- پیگیری طرح حذف سربازی برای پژوهشگران پسادکتری (1401/1/22)
- ثبت نام جذب هیات علمی دانشگاه آزاد آغاز شد (1401/1/15)
- آمادگی کامل دانشگاه ها برای شروع آموزش حضوری از ۱۴ فروردین (1401/1/7)
- مهلت ثبت نام دورههای فراگیر دانشگاه آزاد تمدید شد (1401/1/1)
- آغاز فراخوان جذب هیات علمی دانشگاه آزاد از ۱۵ فروردین (1400/12/27)
- فراخوان جذب اعضای هیأت علمی اردیبهشت ۱۴۰۱ کلید خورد (1400/12/23)
- دانشگاه شریف در مقطع دکتری دانشجوی بدون آزمون می پذیرد (1400/12/21)
- دستورالعمل نحوه انتخاب اعضای هیأت علمی نمونه کشوری ابلاغ شد (1400/12/16)
- کلاس های دانشگاه آزاد از ۱۴ فروردین حضوری می شود (1400/12/11)
- ستاد ملی کرونا کلاسهای دانشگاهها را در تمام مقاطع حضوری کرد (1400/12/7)
- اعلام جزئیات دریافت کارت کنکور دکتری ۱۴۰۱ (1400/11/28)
- حضور فیزیکی اعضای هیات علمی در دانشگاهها الزامی است (1400/11/19)
- حقوق اعضای هیات علمی دانشگاهها همسان می شود (1400/11/17)
- نحوه معافیت از بیمه قراردادهای پژوهشی دانشگاهها (1400/11/10)
- تجارب اساتید دانشگاه از چالشهای آموزش مجازی (1400/11/01)
- دانشگاهها از بهمن ماه حضوری میشوند (1400/10/21)
- بکارگیری متقاضیان جذب هیات علمی قبل از تایید مرکز جذب وزارت علوم ممنوع شد (1400/10/17)
- پاسخ وزارت علوم به ابهامات بخشنامه همسانسازی حقوق اعضای هیات علمی (1400/10/8)
- فرایند ارزیابی مدارک دانشجویان خارج از کشور اعلام شد (1400/10/6)
- تعیین سقف حقوق اعضای هیات علمی و قضات (1400/9/21)
- آغاز ثبت نام در کنکور کارشناسی ارشد ۱۴۰۱ از ۱۶ آذر (1400/9/13)
- جزئیات فراخوان جذب اعضای هیات علمی آبان ۱۴۰۰ اعلام شد (1400/9/12)
- مهلت ثبت نام جذب اعضای هیات علمی دانشگاه ها تمدید شد (1400/9/7)
- جلسات دفاع از پایان نامه و رساله دانشجویان دانشگاه آزاد حضوری شد (1400/8/29)
- آغاز ثبت نام کنکور دکتری سال ۱۴۰۱ از اول آذر (1400/8/22)
- امتحانات پایان ترم دانشگاهها حضوری شد (1400/8/19)
- شرایط اعطای مأموریت آموزشی به اعضای هیات علمی مربی اعلام شد (1400/8/9)
- مشهورترین دانشگاه های جهان در ۲۰۲۱ معرفی شدند (1400/8/7)
- مصوبه جدید هیات عالی جذب درباره تبدیل وضعیت اعضای هیأت علمی (1400/7/27)
- نتایج نهایی آزمون کارشناسی ارشد ۱۴۰۰ اعلام شد (1400/7/27)
- محدودیت انتخاب واحد برای دانشجویان مشروطی لغو شد (1400/7/17)
- برنامهریزی برای افزایش حضور دانشجویان دکتری در فرصتهای مطالعاتی (1400/07/11)
- جزئیات وام های دانشجویی دانشگاه آزاد در سال تحصیلی جدید (1400/07/06)
- ارائه اینترنت رایگان به دانشجویان، طلاب و اساتید دانشگاهها (1400/7/3)
- تاریخ ثبت نام آزمون های کشوری سال ۱۴۰۱ اعلام شد (1400/6/28)
- شرط جذب هیات علمی در دانشگاه های غیرانتفاعی اعلام شد (1400/6/27)
- فراخوان جذب هیات علمی آبان ۱۴۰۰ و اردیبهشت ۱۴۰۱ اعلام شد (1400/6/8)
- نتایج اولیه کنکور کارشناسی ارشد ۱۴۰۰ منتشر شد (1400/6/8)
- نوشتن مقاله در صدر تخلفات علمی (1400/6/6)
- نتایج کنکور کارشناسی ارشد ۱۴۰۰ تا ۱۰ شهریور اعلام میشود (1400/06/01)
- نتایج نهایی کنکور دکتری ۱۴۰۰ اعلام شد (1400/05/24)
- زمان ثبت نام فراخوان جذب هیأت علمی وزارت علوم اعلام شد (1400/05/16)
- دومین کنفرانس پژوهشهای نشر برگزار میشود
- برگزاری کنفرانس بینالمللی طب ایرانی ـ اسلامی
- کنفرانس مهندسی زیست پزشکی ایران در دانشکده علوم و فنون نوین دانشگاه تهران برگزار میشود
- برگزاری دومین کنفرانس بین المللی معماری، عمران، شهرسازی، محیط زیست و افق های هنر اسلامی توسط دانشگاه هنر اسلامی تبریز، نمایه ISC
- تمدید مهلت ارسال مقالات هشتمین کنگره بین المللی عمران، معماری و توسعه شهری تا 9 تیرماه
- تمدید مهلت ارسال مقاله به کنفرانس فیزیک ایران ۱۴۰۱
- یازدهمین کنفرانس الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت برگزار شد
- دانشگاه علم و صنعت ایران، اولین کنفرانس بین المللی محیط ساخته شده در عصر دیجیتال را برگزار میکند
- تمدید مهلت ارسال مقالات هفتمین کنفرانس بین المللی پژوهش در علوم و مهندسی و چهارمین کنگره بین المللی عمران، معماری و شهرسازی آسیا تا 6 مرداد
- برگزاری همایش بینالمللی انجمن مهندسان مکانیک در واحد تهران مرکزی
- سخنرانی برنده جایزه نوبل فیزیک ۲۰۱۵ در کنفرانس انجمن فیزیک ایران
- برگزاری دومین کنفرانس بین المللی کاربرد مواد و ساخت پیشرفته در صنایع به میزبانی دانشگاه علم و صنعت ایران
- تمدید مهلت ارسال مقالات دومین کنفرانس بین المللی معماری، عمران، شهرسازی، محیط زیست و افق های هنر اسلامی تا 25 اردیبهشت، نمایه ISC
- چهارمین کنفرانس ظرفیت شبکه ملی اطلاعات برگزار میشود
- برگزاری هشتمین دوره کنگره سالانه بین المللی عمران، معماری و توسعه شهری
- تمدید مهلت ارسال مقالات ششمین کنگره بین المللی توسعه کشاورزی، منابع طبیعی، محیط زیست و گردشگری ایران
- برگزاری هفتمین کنفرانس بین المللی پژوهش در علوم و مهندسی و چهارمین کنگره بین المللی عمران، معماری و شهرسازی آسیا / دانشگاهKasem Bundit بانکوک
- برگزاری مسابقات بین المللی روبوکاپ آزاد ایران در اردیبهشتماه ۱۴۰۱
- برگزاری اولین کنفرانس توسعه اجتماعی و فرهنگی در ایران: چالشها و توانمندیها
- اولین کنفرانس کشاورزی و امنیت غذایی برگزار گردید
- برگزاری اولین کنفرانس ملی عدالت اجتماعی در ایران
- برگزاری ششمین دوره کنگره سالانه بین المللی توسعه کشاورزی، منابع طبیعی، محیط زیست و گردشگری ایران
- آخرین تمدید مهلت ارسال مقالات چهارمین کنفرانس بین المللی عمران، معماری، هنر و طراحی شهری تا 15 اسفند
- برگزاری دومین کنفرانس بین المللی معماری، عمران، شهرسازی، محیط زیست و افق های هنر اسلامی توسط دانشگاه هنر اسلامی تبریز، با نمایه ISC
- تمدید مهلت ارسال مقالات ششمین کنفرانس بین المللی پژوهش در علوم و مهندسی و سومین کنگره بین المللی عمران، معماری و شهرسازی آسیا تا 4 بهمن / دانشگاهKasem Bundit بانکوک
- نهمین کنفرانس بینالمللی رباتیک و مکاترونیک برگزار شد
- فراخوان ارسال مقاله به دومین کنفرانس ملی تغییرات محیطی
- دانشگاه سمنان برگزار کننده ششمین کنفرانس رشد بلور ایران
- ایران میزبان نهمین کنفرانس اعضای کنوانسیون کنترل دخانیات
- برگزاری کنفرانس منطقهای آسیا و اقیانوسیه مددکاری اجتماعی برای اولین بار در ایران
- آخرین تمدید مهلت ارسال مقالات به هفتمین کنگره سالانه بین المللی عمران،معماری و توسعه شهری تا 7 آذر
- نهمین کنفرانس ملی و اولین کنفرانس بین المللی ماهی شناسی ایران در دانشگاه گیلان برگزار شد
- تمدید مهلت ارسال مقاله به کنفرانس دیپلماسی اقتصادی جمهوری اسلامی ایران
- فراخوان پانزدهمین جشنواره آموزشی «شهید مطهری» منتشر شد
- برگزاری ششمین کنفرانس بین المللی پژوهش در علوم و مهندسی و سومین کنگره بین المللی عمران، معماری و شهرسازی آسیا / دانشگاهKasem Bundit بانکوک
- تمدید مهلت ارسال مقالات به هفتمین کنگره سالانه بین المللی عمران، معماری و توسعه شهری تا 6 آبان
- دریافت آثار سیزدهمین جشنواره بینالمللی فارابی آغاز شد
- فراخوان شرکت در همایش کرونا، دانشجویان و سلامت روانی، اجتماعی و معنوی
- برگزاری اولین کنفرانس ملی دیپلماسی اقتصادی ایران
- یادآوری مهلت ارسال مقاله به ششمین کنفرانس رشدبلور ایران
- تمدید مهلت ارسال مقالات به هفتمین کنگره سالانه بین المللی عمران، معماری و توسعه شهری
- تمدید مهلت ارسال مقالات پنجمین کنگره بین المللی توسعه کشاورزی، منابع طبیعی، محیط زیست و گردشگری ایران
- تمدید مهلت ارسال مقالات چهارمین کنفرانس بین المللی عمران، معماری، هنر و طراحی شهری
- تمدید مهلت ارسال مقالات ششمین کنفرانس بین المللی پژوهش در علوم و مهندسی و سومین کنگره بین المللی عمران، معماری و شهرسازی آسیا / دانشگاهKasem Bundit بانکوک
- کنفرانس ملی مهندسی نساجی ایران در یزد آغاز شد
- دهمین کنفرانس الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت کلید خورد
- برگزاری پنجاه و دومین کنفرانس ریاضی ایران
- برگزاری هفتمین کنفرانس بین المللی آموزش مهندسی ایران
- برگزاری نخستین کنفرانس ملی کشاورزی و امنیت غذایی در شهریور سال جاری
- جزئیات دوازدهمین کنفرانس ملی مهندسی نساجی ایران
- Singapore Conference on Sport Science 'LIVE'
- Singapore Conference on Applied Psychology 'LIVE'
- Thirteenth International Conference on The Constructed Environment
- APPLYING EDUCATION IN A COMPLEX WORLD - Spring 2023
- 15th annual International Conference of Education, Research and Innovation
- The Aging and Social Change: Twelfth Interdisciplinary Conference
- 19th International Symposium on Urban Communities and Humanities
- Borders and Walls: 2nd Global Inclusive Interdisciplinary Conference
- Twentieth International Conference on New Directions in the Humanities
- A FOCUS ON PEDAGOGY - Conference, Book and Publication Information
- 6th Canadian International Conference on Advances in Education, Teaching and Technology
- The Fifteenth International Conference on the Inclusive Museum
- The Seventeenth International Conference on the Arts in Society
- The Twelfth International Conference on Religion and Spirituality in Society
- The 19th International Learning and Technology Conference
- Twelfth International Conference on The Constructed Environment
- International Conference on Diversity in Organizations, Communities and Nations
- 14th International Conference on Climate Change
- conference Cultures, Communities and Design
- The Eleventh International Conference on the Constructed Environment
- 5th International Conference on Banking, Insurance and Business Management
- The GLOCAL Conference on Asian Linguistic Anthropology 2021
- 22nd International Conference on Social Sciences
- The Environment A Global Inclusive Interdisciplinary Conference
- The Art of Being Inhuman in the Times of Covid-19 Pandemic
- Fifteenth International Conference on Design Principles and Practices
- Seventeenth International Conference on Technology, Knowledge, and Society
- Twenty-first International Conference on Knowledge, Culture, and Change in Organizations
- The 5th Symposium on Damage Mechanism in Materials and Structures
- 15th Annual International Technology, Education and Development Conference
- International Conference on Electrical, Control and Instrumentation Engineering
- CONFERENCE 2020: RAPID CITIES - RESPONSIVE ARCHITECTURES
- SCOPUS indexed - International Conference on Petroleum, Renewable Energy...
- 11th IEEE International Conference on Computing Communication
- Twenty Ninth World Business Congress
- DUBAI 2020: RAPID CITIES – RESPONSIVE ARCHITECTURES
- 8th International Conference on Sustainable Development
- Eleventh International Conference on the Image
- LISD - International World Research Congress on Health Sciences
- 2020 Singapore Conference on Applied Psychology
- Thirteenth Global Studies Conference
- 2nd International Symposium of Design for Living with Water
- Intelligent Systems Conference (IntelliSys) 2020
- Eleventh International Conference on Sport and Society
- Twelfth International Conference on Climate Change: Impacts and Responses
- 2020 Interdisciplinary Conference on STEAM Education
- 10th International Social Sciences and Business Research Conference
- ICEAI 2020 Construct a Low Carbon Society
- ICEAI 2020 Construct a Low Carbon Society
- IEEE International Conference on Informatics, IoT, and Enabling Technologies
- 7th International Conference on Gender and Women's Studies 2020
- International Conference on Arts and Cultures
- 5th Annual International Conference on Spirituality and Psychology 2020
- VII. International Architectural Design Conference
- 15th Annual Education and Development Conference
- IV. International Conference on Ecology, Ecosystems and Climate Change
- 14th Annual International Technology, Education and Development Conference
- The (Annual) Conference on Mediterranean and European Linguistic Anthropology 2020
- Computing Conference 2020 - Call for Papers
- 6th INTERNATIONAL CONGRESS ON VISUAL CULTURE
- International conference in HISTORIC CANTERBURY
- 5th Annual International Conference on Spirituality and Psychology 2020
- BEYOND 2020 - World Sustainable Built Environment conference
- 53rd International Business Research Conference
- Malaysia International Congress on Tropical Medicine
- 14th MBAcademy International Business Conference
- 6th International Conference on Masjid, Zakat, and Waqf
- 2019 SUMMER GLOBAL NURSING SYMPOSIUM
- 52nd International Business Research Conference
- THE CITY AND COMPLEXITY - LIFE, DESIGN AND COMMERCE IN THE BUILT ENVIRONMENT
- Eighteenth International Conference on New Directions in the Humanities
- 4th International Conference on Medicine and Natural Sciences
- Migrations 3rd Global Interdisciplinary Conference
- Antibody Engineering and Therapeutics Europe conference
- 22nd International Water Technology Conference
- 12th Annual Strangers in New Homelands Conference
- International Conference On Innovation and Technopreneurship
- International Conference on Engineering, Science, and Industrial Applications
- International Conference on Business, Big Data, and Decision Sciences
- 8th International Congress on Education and Learning
- چگونه يك مقاله علمي بنويسيم؟ ( قسمت اول )
- فرصت طلایی اخذ پذیرش از معتبرترین دانشگاه دولتی ایتالیا در مقاطع ارشد و دکتری
- راهنمای مقاله نویسی
- کد doi چیست؟
- نمایه DOAJ (Directory of Open Access Journals) چیست؟
- JCR یا Journal Citation Reports چیست؟
- فصل 3: روش تحقیق
- فصل دو تحقیق : بررسی منابع
- اجزاء فصل 1 تحقیق
- چگونه بيان مساله بنويسيم
- معرفی پایگاه اطلاعاتی ScienceDirect
- معرفی پایگاه اطلاعاتی SpringerLink
- معرفی پایگاه مجلات تخصصی نور (noormags)
- معرفی پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC )
- معرفی پورتال جامع علوم انسانی
- معرفی بانک اطلاعات نشریات کشور - مگ ایران
- معرفی پایگاه اطلاعاتی SID
- معرفی پایگاه اطلاعاتی SCOPUS
- مسیرهای انجام تحقیق
- انواع دیدمان (نگرش علمی به چیزی که مساله را برای ما روشن می کند)
- روشهای کشف حقیقت یا انواع استدلال
- ویژگی های یک تحقیق علمی
- تقسیم بندی تحقیق از نظر انواع
- تقسیم بندی تحقیق از نظر هدف
- معرفی سرویس ذخیره سازی ابری Google Drive
- نظريه، انواع نظريه و نقش آن در تحقيق
- مقیاس های اندازه گیری متغیرها
- متغير، انواع آن و روابط بين متغيرها در يك تحقيق
- نگاهی بر چارچوب نظری تحقيق
- ابزارهاي گردآوري اطلاعات : پرسشنامه و مصاحبه
- چرا مغز در اوج فعالیت منفجر نمیشود؟
- افزایش اعتماد به نفس با اسکن امواج مغزی
- تاثیر جایگاه اجتماعی بر سیستم ایمنی بدن
- حتی فیزیکدانان هم از ریاضی فراریاند!
- استقبال ناسا از نظرات و پیشنهادات جدید و متفاوت
- برجام مخفف چیست؟
- کل اینترنت در چند صفحه جای میگیرد؟
- شناسایی ناحیه آخ در مغز
- حیواناتی که سرطان را تشخیص میدهند
- دوستی انسان و رایانه در آینده نزدیک
- خواندنیهای شگفت انگیز درباره طلا
- خوابیدن بیش از ۸ ساعت خطرناک است!
- سگها دروغ را میفهمند
- بزرگترین پروژه کشف حیات فرازمینی آغاز شد
- «دکتر گوگل» از راه رسید
- کشف حیات میکروبی در اعماق زمین
- چرا بیشتر مورچهها چپدست هستند؟
- میزان وفاداری را با طول انگشتان بسنجید!
- آخ گفتن میتواند درد را کاهش دهد
- عنکبوتها هم شمارش کردن بلدند!
- کیمیاگری در یک تریلیونم ثانیه!
- 13 پیشبینی علمی سال 2015
- ساخت ابزار انقلابی برای کاهش فشار خون بالا
- شناسایی تأثیر آبوهوا بر زبان و صدای انسان
- تأثیر یادگیری زبان دوم در تقویت قدرت مغز
- اسپریها جایگزین قرصهای خواب آور میشوند
- مغز چگونه ترس را شناسایی میکند؟
- پاکسازی حافظه از خاطرات ترسناک با زردچوبه
- ابزاری آنلاین برای حل مسائل و معادلات ریاضی و جبر با راهحل
- گیاهانی که بدون مغز هوشمند عمل میکنند
- لیست انجمن های علمی ایران
- لیست دانشگاههای پیام نور
- لیست دانشگاههای علمی کاربردی
- لیست واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی
- لیست دانشگاههای سراسری
- لیست پژوهشکده ها و مراکز تحقیقاتی
- آدرس و تلفن واحدها و مراکز دانشگاه آزاد اسلامی
- لیست دانشگاههای علوم پزشکی
- لیست دانشگاههای غیرانتفاعی
- لیست دانشگاههای مجازی
- لیست سازمانهای جهانی